Esnaf ve sanatkar sicil işlemleri; 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanunun 67–70'inci maddeleri, Esnaf ve Sanatkar Sicil Yönetmeliği, Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Sicil Gazetesi Yönetmeliği ve Türk Ticaret Kanunu'nun 5362 sayılı Kanunu'na aykırı olmayan ticaret siciline ilişkin 26 - 40'ıncı maddeleri hükümleri çerçevesinde yürütülmektedir.

ESNAF VE SANATKAR SİCİL MÜDÜRLÜĞÜ

5362 sayılı Kanun 67'nci maddesi uyarınca, esnaf ve sanatkârların sicillerinin, sağlıklı ve güvenli bir şekilde Bakanlık e-esnaf ve sanatkâr veri tabanında tutulması ve yayınlanmasını teminen ticaret davalarına bakan asliye hukuk mahkemeleri gözetiminde ve kurulu bulunduğu il idari sınırları içerisinde çalışmak üzere birlik bünyesinde ayrı bir birim olarak Esnaf ve Sanatkâr Sicil Müdürlüğü kurulur.

ESNAF VE SANATKAR SİCİL İŞLEMLERİ

1- Tescil
2- Tadil
3- Meslek Terkin
4- Sicil Terkin

1)TESCİL (İŞE BAŞLAMA) İŞLEMİ

5362 sayılı Kanun kapsamındaki esnaf ve sanatkârlar, yanlarında çalışanlar hariç, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren durumlarını otuz gün içinde bağlı bulundukları sicile tescil ve Esnaf ve Sanatkarlar Sicil Gazetesinde ilan ettirmekle yükümlüdürler. Bu yükümlülüğü yerine getirmediği tespit edilenler birlik tarafından ruhsat vermekle yetkili ilgili kurum ve kuruluşlara bildirilir. İlgili kurum ve kuruluşlar, sicil kaydı yapılana kadar bunların faaliyetlerini durdurur.

Esnaf ve sanatkârların meslekî faaliyette bulunabilmeleri ve ilgili odaya kaydedilmeleri için sicile kayıtları şarttır ve sicile her bir meslek için ayrı kayıt yapılması gereklidir. Her bir kayıt için  ayrı ayrı ücret alınır. Esnaf ve sanatkar sicil müdürlüğüne kayıt için gelen şahısların daha önceden aldıkları bir sicil numarası varsa bu sicil numarası üzerinden işlemleri devam ettirilir, yeni bir sicil numarası verilmez.

İlgilinin, aynı odanın çalışma bölgesi içerisinde aynı meslekten dolayı ikinci bir işyeri açması durumunda bu ikinci işyeri şube olarak kaydedilir ve oda kayıt ücreti tahsil edilmez.

Sicile kayıt olan esnaf ve sanatkârlara ait bilgiler sicil tarafından; elektronik ortamda, iş yerlerinin bulunduğu yerdeki meslek ve sanatları ile ilgili ihtisas odasına, iş yerleri seyyar olanların ikametgâhlarının bulunduğu yerdeki meslek ve sanatları ile ilgili ihtisas odasına; meslek ve sanatları ile ilgili ihtisas odası bulunmayanların bilgileri ise karma odaya, karma oda yoksa meslek ve sanatları ile ilgili en yakın odaya kayıt için gönderilir. İlgili oda yönetim kurulu, bu kişilerle ilgili üyelik kararlarını ilk toplantısında alır.

Esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı iken, daha sonraki yıllarda yıllık alış veya satış tutarları ya da gayri safi iş hasılatı, esnaf ve sanatkâr sayılma hadlerini aşanlar kendileri istemedikçe ticaret siciline ve dolayısıyla Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği bünyesindeki odalara kayda zorlanamazlar. Ancak, yıllık alış veya satış tutarları ya da gayri safi iş hasılatı, esnaf ve sanatkâr sayılma hadlerinin altı katını aşanların kayıtları, sicil marifetiyle ticaret siciline aktarılır.

SİCİL TASDİKNAMESİ

Sicile kayıt olan esnaf ve sanatkarlara sicil tasdiknamesi verilir.

Sicil tasdiknamesi verildiği tarihten itibaren altı ay geçerlidir. 

İlgililerinin daha önce yaptırdıkları tescil işleminde değişiklik yaptırmaları halinde, kendilerine yeni durumlarına göre sicil tasdiknamesi verilir.

2-) TADİL İŞLEMİ

Esnaf ve sanatkarlar kayıt beyannamelerindeki hususlarda meydana gelen değişiklikleri en geç 30 gün içinde sicile bildirmek zorundadırlar.
Ad ve soyadın değiştirilmiş bulunması, iş yerinin sicilin yetki bölgesi içinde başka bir yere nakledilmesi, unvan değişikliği gibi haller tescil edilmiş işlemlerde değişiklik sayılır.
Aynı sicil bölgesinde adres değişikliği sebebi ile yapılan oda değişikliği işlemi de tadil işlemi sayılır. Bu işlemden kayıt ücreti alınmaz.
İlgililerin faaliyetleri ile ilgili ihtisas odalarına aktarılmaları da tadil işlemiyle yapılır. Bu işlem sırasında da kayıt ücreti alınmaz.
Belediye Meclislerince alınan karar doğrultusunda değişen sokak, cadde ve numaralar nedeni ile yapılan tadil işlemleri ücretsiz olarak yapılır.

3-) MESLEK TERKİN

 Birden fazla meslek icra eden esnaf ve sanatkarların bu mesleklerinden birisini icra etmekten vazgeçmeleri halinde mesleği terk işlemi yapılır.
 Yine, ilgilinin icra ettiği mesleği bırakıp, başka bir mesleki faaliyete başlaması durumunda; önce icrasına başlayacağı meslek dalından dolayı tescil işlemi daha sonra faaliyetine son verdiği meslekten dolayı da meslek terk işlemi yapılır.

4-) SİCİL TERKİN

Esnaf ve sanatkarlık niteliği sona erdiği takdirde ilgili, durumu en geç 30 gün içinde sicile bildirmek zorundadır. Buna bağlı olarak ilgilinin sicildeki kaydı silinir.
Sicil müdürü tarafından öldüğü belirlenen ve varisleri tespit edilemeyen esnaf ve sanatkârların sicil kayıtlarının silinmesi ve bu hususun Sicil Gazetesinde ilânı doğrudan ve ücretsiz olarak yapılır. Bu durumdaki işlemlerden 492 sayılı Harçlar Kanununda belirtilen harçlar tahsil edilmez.

SİCİL İŞLEMLERİNİN TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLAR SİCİL GAZETESİNDE YAYIMLANMASI

Sicile kayıt edilen ve ilanı gereken hususlar, Bakanlığın gözetim ve denetimi altında Konfederasyon tarafından Bakanlık e- esnaf ve sanatkar veri tabanı kullanılarak elektronik ortamda Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Sicil Gazetesinde yayımlanır.

SİCİL KAYDI YAPTIRMAMANIN MÜEYYİDESİ

Tescili mecburi olup da kanuni şekilde ve müddeti içinde kayıt ettirmemiş olanlar hakkında, Türk Ticaret Kanununun 35 inci maddesindeki davet hükümleri uygulanır.
Buna rağmen, kayıt yükümlülüğünü yerine getirmeyenler, birlik tarafından ruhsat vermekle yetkili ilgili kurum ve kuruluşlara bildirilir. İlgili kurum ve kuruluşlar, sicil kaydı yapılana kadar bunların faaliyetlerini durdurur.